Λόγω δουλειάς, το 2015 βρέθηκα να μοιράζω το χρόνο μου ανάμεσα στη Βοστώνη, το Λονδίνο και την Αθήνα. Αυτό που μου έκανε μεγαλύτερη εντύπωση είναι πόσο διαφορετικά είναι τα πράγματα που πιάνω τον εαυτό μου να διαβάζει, και να συζητά σε κάθε μία από αυτές τις τρεις παρόμοιες πόλεις του δυτικού κόσμου.

Στην Αμερική το τέλος της βιομηχανικής επανάστασης θεωρείται δεδομένο. Οι μεγαλύτερες εταιρίες της χώρας είναι τεχνολογικές. Ηλεκτρικά αυτοκίνητα κυκλοφορούν ήδη στους δρόμους και το ερώτημα είναι τι θα γίνει σε λίγα χρόνια που τα περισσότερα θα οδηγούνται από software. Η αγορά εργασίας αλλάζει λόγω των υπηρεσιών on-demand και της εργασίας από απόσταση. Υπάρχει μεγάλος δημόσιος και ιδιωτικός διάλογος για την μεταμόρφωση των μέσων ενημέρωσης, τη νομοθεσία για εμπορική λειτουργία drones, την απεξάρτηση από το πετρέλαιο και τις επιπτώσεις της τεχνητής νοημοσύνης για την αγορά εργασίας. Αυτά και άλλα πολλά είναι περίπλοκα θέματα που απασχολούν τους πολιτικούς, τους σχολιαστές και τα μέσα ενημέρωσης γιατί θα καθορίσουν το μέλλον μας.

Στο Λονδίνο πολλοί ανησυχούν αν η Ευρώπη μένει πίσω από την ψηφιακή επανάσταση. Οι τρεις μεγαλύτερες εταιρίες internet της Ευρώπης αξίζουν μόλις $25 δις ενώ στις ΗΠΑ αξίζουν $750 δις και οι αντίστοιχες Κινεζικες $500 δις. Την ίδια στιγμή η βιομηχανική παραγωγή του 20ου αιώνα έχει ήδη αποδημήσει προς τον αναπτυσσόμενο κόσμο και οι παραγωγικοί πυλώνες της Ευρώπης ανήκουν στην οικονομία του χτες. Δημόσιοι και ιδιωτικοί φορείς αναζητούν τις δομές και τα κίνητρα που θα δημιουργήσουν Ευρωπαϊκές εταιρίες και προϊόντα παρόμοιας εμβέλειας με την Silicon Valley.

Πίσω στην Αθήνα, η επικαιρότητα και ο ιδιωτικός διάλογος κινουνται σχεδόν αποκλειστικά γύρω από μέτρα, Eurogroup, εισφορές, εκλογές και μικροπολιτικές ανοησίες τοπικού ενδιαφέροντος. Όχι πως δεν υπάρχουν τέτοιες συζητήσεις και αλλού. Αλλά στην Ελλάδα του 2015 φαίνεται να έχουμε ξεχάσει οτιδήποτε άλλο. H κοινωνία μας έχει μουδιάσει, όχι μόνο οικονομικά αλλά και ψυχολογικά. Η καθημερινότητα και η επικαιρότητά μας έχει μετατραπεί σε ένα deja vu.

Νομίζω το μεγαλύτερο κακό που έφερε η οικονομική κρίση στη χώρα μας είναι ότι μας ματατρέπει σε μία κοινωνία που ξέχασε, και ίσως φοβάται και λίγο, να ασχοληθεί με το μέλλον. Τη στιγμή που άλλοι λαοί ετοιμάζονται για τις δραματικές αλλαγές που φέρνει η τεχνολογική επανάσταση στην κοινωνία τους, εμείς προσπαθούμε – μάταια – να διατηρήσουμε ένα οικονομικό και κοινωνικό μοντέλο που χρεωκόπησε. Από την εκπάιδευση ώς το ασφαλιστικό, αντί να σκεφτόμαστε πως θα προσαρμοστούν σε μια νέα πραγματικότητα που είναι αναπόφευκτη, συζητάμε, μαλώνουμε, διχαζόμαστε και εξαθλιωνόμαστε για να κρατήσουμε το παρελθόν ζωντανό. Για ένα ακόμα μήνα, μία ακόμα δόση. Τίποτα δεν έχει χρονικό ορίζοντα πάνω από λίγους μήνες, τα μάτια μας είναι στραμμένα στο παρελθόν.

Για να το πω πιο απλά, ζούμε στον κόσμο μας. Και δεν είναι ο κόσμος στον οποίο θα πρέπει να ζήσουμε εμείς και τα παιδιά μας σε δέκα χρόνια από τώρα.

Κάποιοι θα πουν είμαστε μια μικρή και φτωχή χώρα, δεν θα φτιάξουμε εμείς Google, Facebook και Tesla. Δεν συμφωνώ με μία τόσο απαισιόδοξη ανάγνωση του μέλλοντος. Η ψηφιακή επάνάσταση είναι τεράστια ευκαιρία για μία μικρή χώρα με μορφωμένους νέους. Δεν χρειάζονται μεγάλες κρατικές επενδύσεις, φυσικοί πόροι, βαριά βιομηχανία και μεγάλες εταιρικές δομές για να φτιάξει κανείς software. Χώρες όπως η Εστονία, (ξέρατε ότι εκέι φτιάχτηκε το Skype;) έκαναν άλματα ανάπτυξης βασισμένες σε μικρές, έξυπνες τεχνολογικές εταιρίες που μεγάλωσαν και έγιναν καθημερινό εργαλείο για την ανθρωπότητα.

Εμείς στη Workable ξεκινήσαμε με δύο φορητούς υπολογιστές, ένα τραπεζι κουζίνας από το ΙΚΕΑ και τις γνώσεις μας. Τρία χρόνια αργότερα, 3.500 επιχειρήσεις στην Αμερική και την Ευρώπη βασίζονται στο προϊόν μας για να βρούν προσωπικό. Μέχρι το τέλος του 2016 θα έχουμε δημιουργήσει 100 θέσεις εργασίας στην Αθήνα. Έτσι ξεκίνησε και το Taxibeat που συμμετέχει στην παγκόσμια μεταμορφωση των αστικών μεταφορών και έχει βελτιώσει τη ζωή όλων μας. Η Transifex που κάνει αυτόματες μεταφράσεις για χιλιάδες επιχειρήσεις παγκοσμίως. Εκατοντάδες τεχνολογικές startup σαν αυτές δημιουργήθηκαν στην Ελλάδα τα τελευταία πέντε χρόνια. Χιλιάδες συμπολίτες μας δουλεύουν στον ευρύτερο κλάδο. Μόνο το 2015 επενδύθηκαν πάνω από $50εκ. σε Ελληνικές startup, χρήματα που ώς επί το πλέιστον ήρθαν από ξένους επενδυτές.

Θα μας σώσουν μερικές χιλιάδες θέσεις εργασίας όταν η ανεργία μετριέται σε εκατομμύρια; Σίγουρα όχι άμεσα, όμως έχουν έναν σημαντικό ρόλο να παίξουν. Αν περάσετε μια βόλτα από τα γραφεία τους δεν θα ακούσετε συζητήσεις για μέτρα, δόσεις και συντάξεις. Θα ακούσετε για το μέλλον του κόσμου και τι μπορούμε εμείς να φτιάξουμε σήμερα, εδώ, για την οικονομία του αύριο. Αυτό που προσδοκούν δεν είναι κάποια ελεημοσύνη από το Eurogroup αλλά να φτιαχτούν πέντε η δέκα μεγάλα τεχνολογικά προϊόντα παγκοσμίου εμβέλειας στην Ευρώπη, και ίσως ένα από αυτά να είναι Ελληνικό. Οι εργαζόμενοί τους, νέοι και επιστήμονες κατά κανόνα, είναι διατεθειμένοι και μπορούν να ανταγωνιστούν τους αντίστοιχους Αμερικανους και Ευρωπάιους. Δεν τους χρωστούν τίποτα και κερδίζουν το σεβασμό – και τα χρήματά τους – με το μυαλό, την εργατικότητά και το τελικό αποτέλεσμα της δουλειάς τους.

Οι startups είναι ένα μίκρό κομμάτι τις οικονομίας μας. Είναι όμως αυτό που δεν φοβάται να κοιτάξει το μέλλον και επιμένει να διεκδικήσει μια καλύτερη θέση σε αυτό για τον τόπο μας. Το 2016 ανυπομονώ να δω τι θα πετύχουν και πόσοι συμπολίτες μας θα επηρεαστούν από την αισοδοξία τους.

[Το κείμενο δημοσιεύτηκε αρχικά στην Καθημερινή τον Ιανουάριο του 2016]